In de kleine twee jaar dat ik nu in de zorg werk heb ik al een hoop levenseindes meegemaakt. De ene keer verwacht, de andere keer totaal onverwacht. Sommige families goed voorbereid op de laatste fase van het leven van een geliefde, andere families nog niet klaar voor het definitieve afscheid dat zich soms al een tijdje aandient. Het levenseinde en de dood is en blijft een moeilijk onderwerp om over te praten.
Praten over sterven en over de dood vond ik ook altijd heel moeilijk. Het sterven van een geliefd familielid 12 jaar geleden deed me al beseffen dat het een heel belangrijk onderwerp is, praten over sterven is niet iets dat je pas zou moeten doen wanneer iemand al bijna komt te overlijden. Door het werk dat ik nu doe ben ik me steeds meer gaan beseffen hoe belangrijk het is om dit met je geliefden te bespreken.
Want hoe ver wil jij als persoon gaan om in leven te blijven? Wil je in leven gehouden worden zonder dat je nog kwaliteit van leven hebt, en wat is voor jou dan kwaliteit van leven? Wil je dat je door een ziekte steeds vaker periodes doormaakt waarbij je lichamelijk steeds meer inlevert en je je steeds vaker ziek of zeer oncomfortabel voelt? Wil je door je ziekte steeds afhankelijker worden of je dagen alleen nog maar in bed slijten? Wat is voor jou het moment dat je zegt: “op deze manier wil ik niet verder leven?”
Ik denk dat het heel belangrijk is om wanneer je nog gezond van lijf en leden bent, nog weloverwogen kunt bepalen wat je wel en wat je niet wil, je dit zou moeten bespreken en eventueel vastleggen. Om te voorkomen dat je geliefden op het moment dat het aan de orde is zelf moeten bedenken en bepalen wat er moet gebeuren. Het lijkt me vreselijk moeilijk om op het moment dat het sterven van een geliefde zonder medisch ingrijpen aanstaande is, nog te moeten bedenken en te beslissen wat goed is en wat je geliefde eigenlijk zelf zou willen. Ik zou die moeilijke keuzes niet bij mijn lieve kind neer willen leggen, en wij weten dan ook van elkaar wat we wel en niet willen.
Zelf ben ik niet alleen moeder, maar ook dochter van de liefste ouders van de wereld. Het lijkt mij als dochter vreselijk om te moeten beslissen wat er moet gebeuren wanneer het erop aankomt. Door van tevoren te bespreken wat iemand wel en wat iemand niet wil denk ik dat je een hele lastige taak minder lastig maakt voor de geliefde die achter blijft. Het uitvoeren van een wens lijkt mij minder moeilijk dan moeten bedenken wat iemand eigenlijk wil met betrekking tot het levenseinde.
De aller laatste fase van een mensenleven mag een waardige en liefdevolle fase zijn, met tijd, ruimte en aandacht voor de stervende geliefde en zijn of haar wens. Deze zou niet verstoord hoeven worden door moeilijke beslissingen die nog genomen moeten worden. Een mens heeft recht op leven, maar in mijn ogen heeft een mens net zoveel recht om te sterven. En ik denk dat een mens ook het recht heeft om zelf de regie te hebben in het afscheid nemen van het leven.
